Mister Motley Nieuwsbrief

Hoe kun je op een ethische manier een geschiedenis van onderdrukking en ongelijkheid tonen in het theater of tentoonstellingsruimte, zonder te vervallen in stereotyperingen en zonder het enkel reproduceren van geweld? Die vraag bleef in het hoofd van Lara Nuberg echoën na het zien van Gelukzoekers op Sumatra. ‘Hoeveel gelynchte zwarte lichamen moeten we zien voordat er een algemeen besef komt over hoe erg de slavernij was? Hoeveel anonieme doden moeten we opgestapeld zien liggen om de ernst van Holocaust te begrijpen? Hoe vaak moet een bruine acteur op een podium worden geslagen om de verhoudingen aan de oostkust van Sumatra inzichtelijk te maken?’

Het afgelopen half jaar interviewden Maurits de Bruijn en Lieneke Hulshof voor de podcast Kan niet bestaat niet twintig Nederlandse en Vlaamse kunstenaars over kunstwerken die niet bestaan. Praten over kunstwerken die nooit gemaakt zijn, is praten over ideeën en dromen. De gesprekken gingen daardoor ook over wat dat eigenlijk betekent, slagen en mislukken? In dit essay reflecteert Lieneke Hulshof aan de hand van deze twintig gesprekken op hoe in de ogen van de kunstenaar zelf een succesvolle kunstpraktijk eruitziet en welke onzichtbare mythes, aannames en structuren van het hedendaagse kunstenveld daaraan ten grondslag liggen.

Binnen en buiten de kunstwereld gaat het dan vaker dan ooit over het koloniale verleden, maar één kant van het verhaal krijgt daarbij de meeste aandacht: het leed. Met Someone is Getting Rich wil het Tropenmuseum belichten wie er heeft geprofiteerd en wie er nog altijd profiteert. Roxane Soudager bezocht de tentoonstelling met cultureel ondernemer en theatermaker Ira Kip. ‘Het wordt hier zo duidelijk hoe groot de rol van Nederland is geweest in het creëren van het koloniale systeem. Maar niemand weet het!’

Cognitiewetenschapper, kunstenaar en schrijver Werner de Valk hervond zijn nieuwsgierigheid toen hij stuitte op de gedachte van Deleuze en Guattari dat de werkelijkheid is te vergelijken met de wortels van gras. Je kunt er een deel uittrekken, maar het geheel blijft bestaan. Het is een filosofie die zich tegen hiërarchieën en individualisme keert. Het ‘existentiële’ zelf lijkt plaats te maken voor een wereld waarin kunst en filosofie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In zijn scriptie gaat hij in op de vragen: Wat doet het existentiële ik nog in die rizomen? Hoe ziet de menselijke conditie eruit in een postmenselijke ontologie? Of: waar blijft onze persoonlijke stream of consciousness als álles stroomt en interacteert?

In aflevering drie van Kunst is Collectief – de voorjaarsreeks van Kunst is Lang waarin we onderzoeken wat het betekent om een collectief te zijn – zijn Jonmar van Vlijmen, Ronald Boer en Rosanne van Wijk van De Onkruidenier te gast. Als ‘ecosysteem-futuristen’ onderzoeken zij hoe we ons kunnen leren aanpassen aan een landschap dat onderhevig is aan klimaatverandering.