In het kunstproject Edgelanders bouwen de kunstenaars Ehsan Fardjaniya en Raul Balai aan een (zelf georganiseerd) proces tegen de stad Amsterdam en eisen daarmee dat de stad zich houdt aan haar ethische en juridische verplichtingen. Ze bouwen geleidelijk toe naar een openbaar proces tegen de stad in het jubileumjaar 2025. In de jaren daarvoor zullen ze bewijs opbouwen, getuigen horen en de aanklacht opstellen. Door middel van verschillende presentatievormen vindt er uitwisseling plaats met verschillende belanghebbenden en inwoners van de stad, zoals ongedocumenteerden, burgers, politici, advocaten en organisaties die zich met deze kwestie bezighouden.
Terwijl de kunstenaars in oktober een eerste hoofdstuk presenteerden in de vorm van een installatie in het Amsterdam Museum als onderdeel van Refresh Amsterdam 2 en een performance en tentoonstelling in Podium Mozaïek als tweede hoofdstuk, zal in de Appel een derde hoofdstuk worden gepresenteerd, dat zich richt op de getuigen. De getuigen zijn de ongedocumenteerde vluchtelingen. Door middel van video’s van gesprekken met hen, zoomen Raul en Ehsan in op hun ervaringen met het leven in een gemeentelijke opvang en hun strijd om bewijs te verzamelen voor het tribunaal tegen de stad Amsterdam in 2025.
In het decor van een steeds verder aftakelende garage aan de rand van Amsterdam Zuidoost zocht een groep ongedocumenteerden hun toevlucht. Hun benarde situatie trok de aandacht van de gewaardeerde sociaal advocaat Pim Fischer, die onbevreesd hun zaak verdedigde en de gemeente Amsterdam voor de rechter daagde om hun fundamentele mensenrecht op onderdak af te dwingen. De rechter verordonneerde dat Amsterdam onderdak moest bieden met onvoorwaardelijke toegang tot Bed, Bad en Brood. In een vastberaden streven naar gerechtigheid breidde de strijd zich uit naar het nationale niveau, toen de staat zelf werd aangeklaagd voor het niet bieden van de noodzakelijke inzet.
In een baanbrekende beslissing stelde het Europese Hof de eisers in het gelijk en legde het onvoorwaardelijke toegang tot onderdak in het hele land op. Toen de faciliteiten werden gebouwd, gloorde er een sprankje hoop voor mensen in nood. De Raad van State kwam echter met een voorwaarde, de ongrijpbare vierde “B” – “Begeleiding”. Deze hield in dat het gebruik van de opvangfaciliteiten afhankelijk was van de deelname van ongedocumenteerden aan een oriëntatieprogramma voor repatriëring, dat binnen een jaar moest zijn afgerond.
Deze voorwaarde legde de complexiteit van de situatie bloot, waarbij het nastreven van fundamentele mensenrechten verstrikt raakte in bureaucratische mandaten. De dichotomie tussen het bieden van onderdak en de vraag naar oriëntatie op repatriëring vormde een moreel en ethisch dilemma. De wisselwerking tussen wettelijke verplichtingen en menselijk mededogen raakte verstrikt in een web van onzekerheid.
De tentoonstelling wordt geactiveerd door live activiteiten. Rondleidingen door de kunstenaars en activiteiten door deelnemers aan het project zullen plaatsvinden tijdens de duur van de tentoonstelling. Ook is er in mei een symposium over de grenzen van het recht en het volkstribunaal. Meld je aan voor de nieuwsbrief en houd de website de komende weken in de gaten voor data en verdere details. |