SUMUS (We Are Together) was een informele groep, een quasi-instelling, opgericht en geleid door kunstenaars Dóra Maurer en Tibor Gáyor tussen de jaren 1970 en 1980. SUMUS organiseerde, in Hongarije en internationaal, in samenwerking met kunstenaars, kunsthistorici en kunstinstellingen, tentoonstellingen, produceerde publicaties en films, en versterkte in het algemeen het avantgardistische, ondergrondse artistieke milieu dat beperkte mogelijkheden had om tentoon te stellen in Hongarije en dat schaarse mogelijkheden had voor internationale uitwisseling.
Door hun persoonlijke leven verwierven Gáyor en Maurer een dubbele, Hongaars-Oostenrijkse nationaliteit, die in veel opzichten het overstijgen van het IJzeren Gordijn mogelijk maakte. Voortbordurend op hun tussenpositie organiseerden Maurer en Gáyor als SUMUS zelf de anders niet gecultiveerde internationale uitwisseling van Hongaarse en Oost-Europese (underground)kunstenaars, genereerden en deelden ze kennis over Oost-Europese kunstenaars en kunstwerken, en nodigden ze West-Europese kunstenaars en kunstwerken uit naar Hongarije. Daarnaast bestempelde Dóra Maurer in haar artistieke praktijk in de jaren 1970 en 1980 sommige van haar experimentele films als SUMUS, waarmee ze het zelf gefinancierde, zelf-georganiseerde en collaboratieve aspect van haar filmmaken aanduidde.
De tentoonstelling laat aan de hand van archiefmateriaal het verhaal zien van de tentoonstellingsactiviteiten van SUMUS, met speciale aandacht voor hun activiteiten in Nederland. Ook wordt een selectie van Dóra Maurers experimentele films getoond: films die ze maakte als SUMUS en films die ze maakte in samenwerking met instellingen of als onderdeel van een initiatief.
Dóra Maurer (1937) is een van de belangrijkste kunstenaars van Hongarije. Ze is ook bekend als kunst-educator, maar haar rol als organisator en curator is zelden belicht. Gedurende haar hele carrière heeft Maurer geïnvesteerd in het organiseren van kunst, niet als een uitbreiding van haar artistieke praktijk, maar als een aanvulling daarop.
Tenstoonstelling bij de Appel 2023
Als we kijken naar de activiteiten van SUMUS vandaag de dag, komen verschillende relevante onderwerpen naar voren, zoals de manieren waarop een informele infrastructuur voor kunst, ondersteund door geëngageerde mensen en in samenwerking met verschillende individuen en instellingen, in staat is om autonome zones te creëren. De tentoonstelling toont ook een selectie archiefmateriaal uit het Archief van de Appel met betrekking tot de beroemde tentoonstelling Works and Words uit 1979, waarin verschillende kunstenaars en kunstwerken uit Oost-Europa werden gepresenteerd, waaronder werken van Dóra Maurer. Door de tentoonstelling Works and Words opnieuw te bekijken vanuit het perspectief van de activiteiten van SUMUS, worden ook vragen gesteld over de nog steeds bestaande moeilijkheden in de uitwisseling tussen de verschillende delen van Europa.
Op 8 juli, de dag van de opening, organiseren we van 15:00 tot 17:00 een praktische en theoretische sessie met IMAGINART, open voor alle bezoekers. De onderzoeksgroep IMAGINART (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt hoe kunstenaars en culturele werkers collectief experimenteren met publieke instellingen en deze opnieuw vormgeven in relatie tot (het falen van) staten. Deelnemers aan deze sessie zijn onder anderen Chiara de Cesari, Andrea Elera, Quinsy Gario, Yazan Khalili, Aria Spinelli en Eszter Szakács. De opening sluit om 18:00 uur aan op dit publieke programma.