Tom Callemin  It’s a World and not the World

It’s a world and not the world

Tom Callemin
 

opening:
zaterdag 4 maart [removed] uur

Hierbij nodigen we u van harte uit voor de opening van de solo tentoonstelling It’s a world and not the world met recente werken van Tom Callemin.
Wij verheugen ons op uw [removed];

Twee jaar lang fotografeerde Tom Callemin iedere maand dezelfde vrouw, steeds in dezelfde pose en dezelfde setting. Portrait (24 months) bestaat uit twaalf foto’s uit die serie en het is een van de werken in de tentoonstelling It’s a world and not the world.* Keer op keer zien we haar in de lens kijken terwijl de wind met haar haren speelt. En toch lijkt er in elk beeld iets te verschuiven tot er iets wezenlijk anders naar de voorgrond treedt. De tentoonstelling laat zien dat Callemin met ‘de analoge trukendoos van de fotografie’, zoals hij het zelf formuleert, nieuwe werelden creëert. In zijn studio bouwt hij hele landschappen, als een tweede werkelijkheid parallel aan onze ‘vertrouwde’ [removed];Wat gebeurt er als een ‘lichaam’, of dat nu het lichaam van een mens, een dier of een plant is, in een fictieve setting voor het voetlicht wordt gebracht?

Alle werken in de tentoonstelling roepen de vraag op waar we naar kijken, naar wat, naar wie? Identiteit en perceptie zijn de thema’s waar Callemin zich met zijn fictieve illusies op richt. Ons begrip persoon, dat we verbinden met het idee van identiteit, is ontleend aan het Latijnse woord ‘persona’. In de oudheid hadden theaters vaak zulke forse afmetingen dat het publiek de gezichtsuitdrukkingen van de toneelspelers niet kon waarnemen. Om hun mimiek overdrachtelijk te maken droegen de acteurs een masker, een ‘persona’. Dat masker zorgde ervoor dat toeschouwers meteen wisten welke figuur ze voor zich hadden. De Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung (1875-1961) zag de persona als een compromis tussen het individu en de gemeenschap. De persona was een gesublimeerd beeld van onszelf dat ons beschermt tegen de kwetsbaarheid die ontstaat als we onszelf blootgeven. We projecteren een beeld van onszelf op de ander en de persona, wat wij nu imago noemen, is daarmee de basis van het sociale verkeer.

In deze tijd waarin fotografische beelden zich anders voordoen dan ze zijn, waarin elk gezicht een filter krijgt, onderzoekt Tom Callemin het idee van het lichaam en zijn identiteit. Niet door zelf zijn toevlucht te zoeken tot digitale manipulatie maar door met analoge technieken geënsceneerde beelden te maken in de studio. In zijn artificiële landschappen plaatst Callemin mensen, dieren, objecten en planten. Ze belichamen ‘personages’ in beelden die de perceptie van de toeschouwer uitdagen. Zo bestaat de reeks Traps uit fictieve winterlandschappen. Onder een tapijt van sneeuw gaan onzichtbare vallen schuil zoals stropers die gebruiken voor bijvoorbeeld konijnen. Hier en daar steekt alleen een koord uit de sneeuw, of hangt een gecamoufleerde steen boven de grond. De landschappen met de strikken werden opgebouwd met materiaal dat in films gebruikt wordt om sneeuw te maken. Daarnaast zette Callemin Front Screen Projection in, een in onbruik geraakte special effect techniek waarbij een deel van de achtergrond geprojecteerd wordt. De dierenvalletjes in de Traps spelen een visueel spel met de perceptie.

Er is een spannende link tussen de sets van Callemin en het theater dat de stroper opbouwt om dieren te misleiden. In die zin wordt fictie ook een gevaar waar de beschouwer zelf in ‘verstrikt’ kan raken. Dat gebeurt ook bij Starling (tonic immobility), 2022: in close up zien we het beeld van een jonge spreeuw, liggend op zijn rug, met zijn pootjes stijf omhoog. Anders dan in de Traps, waar het fictieve landschappen betreft, roept hier de registratie van de werkelijkheid vragen op bij onze perceptie. De vogel acteert zijn eigen dood. Het is een vorm van fictie die als overlevingsstrategie wordt ingezet: aanvallers worden doeltreffend om de tuin geleid, net als de beschouwer.

Waar kijken we naar? Wat ligt er verborgen in het beeld? Waar schuurt het beeld, waar klopt het niet? Kijken we, zoals in Portrait (24 months), naar iemand die een rol aanneemt voor een camera of kijken we naar de werkelijke persoon zoals hij of zij is? Tom Callemin heeft de ‘persoonsverwisseling’ tot een belangrijk thema in zijn werk gemaakt. Hij bevraagt onze gewoontes van psychologische én antropocentrische projectie. Wanneer is een beeld een beeld, wanneer gaat het ‘leven’, wanneer ontstaat er wederkerigheid tussen beeld en beschouwer? De tentoonstelling is in feite een ode aan de verbeelding en de reflectie: want zoals alle werken laten zien, transformeren de beelden onder onze blik. Maar zijn deze beelden zelf op hun beurt niet ook weer fictie? De wijze waarop Callemin het idee van eeuwige transformatie en de spanning tussen realiteit en fictie verbeeldt maakt duidelijk dat De Werkelijkheid niet bestaat. It’s a world and not the world!

*  citaat uit het gedicht ‘At Tikal’ van William Bronk

Visit our homepage | Unsubscribe